Sıra Gecesinde Sanatçının Salladığı Mendil ve Anlamları

Urfa sıra gecelerinde sanatçının elinde salladığı mendil; sadece bir aksesuar değil, türkünün duygusunu, ritmini ve seyirciyle kurulan bağı güçlendiren önemli bir simgedir. Her ekipte küçük farklılıklar olsa da, mendilin sallanma şekilleri genelde aşağıdaki anlamlara gelir.

1. Baş hizasında sağa sola sallama

Sanatçının mendili baş hizasında, sağa sola ritimli şekilde sallaması:

• Türkünün hareketli ve neşeli olduğu,
• Seyircinin alkışa ve oyuna davet edildiği,
• Coşkunun arttığı şenlikli bir bölümde olunduğu

2. Omuz hizasında hafif sallama

Mendilin omuz hizasında, çok abartılı olmadan öne–arkaya veya hafif sağa–sola sallanması:

• Türkünün orta tempolu,
• Hem hüzün hem neşe taşıyan “muhabbet” havasında olduğunu,
• Sanatçının ritmi yönetip saz ve vokalleri toparladığını

3. Baş üstünde geniş daireler çizerek sallama

Mendilin başın üzerinde büyük daireler çizerek veya yukarıya doğru savrularak sallanması:

• Türkünün en coşkulu yerine gelindiğini,
• Halay / oyun havasına geçildiğini ya da geçileceğini,
• Seyircinin ayağa kalkıp oynamaya davet edildiğini

4. Yere doğru, aşağıya sallama

Mendilin daha sakin, aşağı doğru veya dize yakın seviyede sallanması:

• Türkünün ağır hava veya uzun hava bölümünde olunduğunu,
• Hikâyesi hüzünlü, hasret ya da ayrılık temalı olduğunu,
• Ortamda saygı ve dinleme hâlinin korunmasını

5. Mendili parmakta veya elde döndürme

Mendilin parmak ucunda çevrilmesi ya da elde küçük halkalar çizerek döndürülmesi:

• Sanatçının ustalığını ve sahne hâkimiyetini göstermeyi,
• Ritmi ve oyun düzenini bozmadan gösteri katmayı,
• Türkünün neşeli, oynak ve takılmalı bölümlerini

6. Mendili sıkıp göğse doğru çekme

Mendilin elde sıkılıp göğüs hizasına doğru çekilmesi ya da kalbe doğru götürülmesi:

• Sözlerde geçen sevda, hasret, sitem duygusunu vurgulamayı,
• Türkünün sözlerine özel anlam yüklemeyi,
• Dinleyiciyle duygusal bağ kurmayı

Not

Bu hareketlerin anlamı her sıra grubunda bire bir “kural” değildir; usta sanatçılar mendili, hem oyunun düzenini yönetmek hem de türkünün duygusunu seyirciye aktarmak için özgün biçimde kullanır. Ancak genel olarak mendil; ritmi yönetme, oyuna davet etme ve duyguyu sahneye taşıma görevini üstlenir.